afb. Fotopersbureau Het Zuiden (CS), 17 maart 1953

Tolbrugkazerne

Garage en Veembedrijf Harry Beekwilder. Het gebouw betreft het noordelijke pand voormalige van de Tolbrugkazerne dat uit drie gebouwen bestond. Op de voorgrond zijn de daarstaande woonhuizen afgebroken. Links een blik in de Lange Tolbrugstraat.
Bron: Stadsarchief (0002983)
~~~
Van de achttiende-eeuwse Bossche kazernes is dit het enige gebouw dat inmiddels ter ziele is. Het pand, dat in de laatste dagen van zijn bestaan dienst deed als stalling voor auto's en garage, werd in de tweede helft van de jaren vijftig afgebroken. Een deel ervan was trouwens vóór die tijd al gesloopt. De kazerne bevond zich in het noordelijke deel van de stad en bood aanvankelijk onderdak aan de infanterie. Over de straat waaraan zij haar naam ontleende, merkt A.F.O. van Sasse van Ysselt in zijn in de jaren 1911-1914 verschenen driedelige werk over de huizen van 's-Hertogenbosch het volgende op:
Het leggen van garnizoen in de Lange Tolbrugstraat was de aanleiding dat in die straat, hoewel zij tot dusverre nooit een voorname, doch wel eene fatsoenlijke straat geweest was, gevestigd werden verscheidene verdachte danshuizen en bordeelen, waardoor die straat in een kwade reuk kwam te staan.
Rond 1900 verkeerde de kazerne in een dermate slechte staat dat zij haar militaire bestemming verloor. Eerst werd hier een schoenfabriek gesticht, maar tijdens de Eerste Wereldoorlog werd dit gebouw toch weer voor legering gebruikt. Na dec bevrijding van 's-Hertogenbosch in 1944 was hier nog enige tijd een kledingfirma gevestigd.
Bron: 's-Hertogenbosch en Vught, een militair verleden
Bosch allerlei

Tolbrugkazerne

door Ed Hupkens

Stadsblad woensdag 21 mei 2008
Artikelen
1995

Johan Treling

Archeologisch onderzoek in het Tolbrugkwartier (2)
's-Hertogenbosch 2 (1995) 61-63
Geschiedenis
1744 De stad koopt een aantal huizen om er kazernes voor het garnizoen neer te zetten. Het zijn de Tolbrugkazerne (voor 1134 man), de Berewoutkazerne (384 man), de Mortelkazerne (840 man) en de St. Jacobskazerne (960 man).
Bron: Kroniek van 's-Hertogenbosch (1981)
~~~
In 1744 bouwde men de Tolbrugkazerne, die is verdwenen, maar waarvan de gevelsteen bewaard blijft in het Brabants Museum.
Bron: Straat in Straat uit (1984)
 
Kunstafbeeldingen

Gevelaanzichten Tolbrugkazerne, z.j.

(pentekening)
G. Th. Delamarre
Kunst Hist. Inst., Utrecht
Stadsarchief (collectie J.A.M. Roelands)
Literatuur en bronnenpublicaties

C.J. Gudde, 's-Hertogenbosch geschiedenis van vesting en forten (1974) 204, 210

Aart Vos, 's-Hertogenbosch : De geschiedenis van een Brabantse stad 1629-1990 (1997) 167

n: vermelding in een voetnoot